Wanneer Velux zijn erfgoed transformeert tot duurzaam laboratorium in Østbirk

Vanaf de eerste aanblik is de transformatie zichtbaar: de houten contouren zijn behouden en herinterpreteerd, grote glazen gevels laten overvloedig daglicht binnen, en de interieurvolumes benadrukken transparantie en flexibiliteit — allemaal elementen die samenwerking, creativiteit en welzijn op het werk stimuleren. De keuze is duidelijk: herinvesteren en herkwalificeren in plaats van slopen en opnieuw bouwen, een beslissing die het hele project heeft gestuurd.

Behoud en gebruik

De prijsvraag die in 2021 werd gewonnen door Praksis Arkitekter, stuurde het project richting een respectvolle interpretatie van het bestaande gebouw: de herinnering aan de plek bewaren en tegelijk flexibiliteit creëren voor toekomstig gebruik. De prioriteit lag niet alleen bij esthetiek, maar ook bij de functionaliteit — werkplaatsen, laboratoria, co-creatieruimtes en testzones die mee kunnen evolueren met de behoeften van VELUX. Deze adaptieve aanpak benadrukt de levensduur van het gebouw en de meerwaarde van renovatie ten opzichte van nieuwbouw. Het materiaalgebruik — houten structuur, natuurlijke afwerkingen, patio’s en groene binnentuinen — legt een sterke band tussen binnen en buiten, waardoor de natuur de werkruimtes binnenstroomt en een innovatieve sfeer ontstaat.

Cijfers die spreken

Een van de belangrijkste troeven van het LKR Innovation House is de aanzienlijk lagere milieu-impact dankzij hergebruik en renovatie. Volgens studies rond het project kon meer dan de helft van de materialen worden bespaard die voor een nieuwbouw nodig zouden zijn (ongeveer 56,5% materiaalbesparing), en is de operationele koolstofvoetafdruk zeer laag — 4,6 kg CO₂e/m²/jaar — ruim onder de Deense regelgeving voor kantoren in 2025. Deze cijfers maken het project tot een toonaangevend voorbeeld van de klimaatwaarde van renovatie.

Technisch gezien bevat het gebouw meer dan 400 VELUX-dakramen en natuurlijke ventilatieoplossingen die de luchtkwaliteit, daglichtinval en passieve temperatuurregeling optimaliseren. Intelligente systemen werken samen om thermisch comfort te garanderen zonder buitensporig gebruik van actieve energiebronnen.

Een holistische strategie

Naast de cijfers wordt het succes van het project ook zichtbaar in de operationele keuzes: hergebruik en herstel van meubilair, flexibele indeling van de verdiepingen om ruimtes aan te passen aan verschillende werkvormen, en groene binnenplaatsen die fungeren als verlengstuk van de werkruimtes. Samen vormen deze keuzes een strategie die duurzaamheid niet enkel ziet als emissiereductie, maar ook als gebruikskwaliteit en sociale duurzaamheid — een plek waar producten in een gezonde en levendige context getest kunnen worden.

Met het LKR Innovation House claimt VELUX meer dan een nieuwe R&D-ruimte: het is een praktische demonstratie dat renovatie hoge prestaties kan bieden op vlak van koolstof, comfort en flexibiliteit. Voor de betrokken architecten en ingenieurs is de bouwplaats een “proof of concept” die anderen in de sector wil inspireren om bestaande structuren te herwaarderen. Het geeft een sterk signaal: innovatie in de bouw gaat evenzeer over ideeën en producten als over de manier waarop we ze huisvesten — door industrieel erfgoed, materiaalkennis en een ontwerp gericht op mens en planeet te benutten. Voor Østbirk en de sector is de boodschap duidelijk: beter en slimmer renoveren is dé strategie voor de toekomst.

Praksis Arkitekter, de kunst van transformeren zonder uit te wissen

Binnen het Deense architectuurlandschap heeft het bureau Praksis Arkitekter, opgericht in 2006 door Mette Tony en Mads Bjørn Hansen, zich onderscheiden met een unieke stem. Niet geobsedeerd door spectaculaire nieuwigheid, noch gevangen in het verleden, bouwde het kantoor zijn reputatie op een eenvoudige maar veeleisende overtuiging: architectuur moet voortbouwen op wat er al is, door de verborgen waarde zichtbaar te maken.

Een gewortelde architectuur

Gevestigd tussen Kopenhagen en de kleine haven Troense, benadrukt het bureau een praktijk die diep verbonden is met de plek. “Wij creëren niet ex nihilo, wij voeren een dialoog met de locatie”, legt Mette Tony uit. Hun projecten getuigen van groot respect voor materialen, vormen en lokaal vakmanschap. Baksteen, hout en ruw beton worden met zorg toegepast in een esthetiek die sober maar warm is.

Deze aanpak maakt dat zij vaak worden gekozen voor transformatie- en renovatieprojecten: oude magazijnen, verlaten fabrieken, hotels aan zee. In plaats van te slopen, kiest Praksis Arkitekter voor aanpassen en heruitvinden, met de overtuiging dat duurzaamheid begint met hergebruik.

“Renovatie en herbestemming zijn de moeilijkste opdrachten voor een architect, je moet constant alert blijven. Tegelijk is het heel inspirerend, want je moet het beste uit het gebouw halen, en elk project is totaal anders. Voor het LKR Innovation House zie je nog steeds het oude magazijn, en behouden we alles wat zijn uitzonderlijke kwaliteit bepaalt en kan blijven bestaan, zoals de enorme houten balken of de stenen vloer. Het oude en het nieuwe vormen samen een eenheid, waarvan je de samenstelling niet direct ziet,” zegt Mette Tony.

Tussen traditie en moderniteit

Tot hun opvallende realisaties behoren onder andere het Svinkløv Badehotel, na een brand heropgebouwd in een getrouwe maar vernieuwde geest, en de Frihavns Tårnet in Kopenhagen, een brutalisme-toren die werd getransformeerd tot hedendaagse woningen. Steeds opnieuw zoeken ze een balans tussen erfgoed en innovatie, tussen het verhaal van de plek en de eisen van de hedendaagse maatschappij.

Architectuur als duurzame praktijk

Praksis Arkitekter gaat verder dan louter esthetiek en benadrukt hun milieubewuste verantwoordelijkheid. Het hergebruik van bestaande structuren reduceert de koolstofvoetafdruk drastisch. Maar duurzaamheid wordt ook gezien als gebruikskwaliteit: gebouwen die aanpasbaar zijn, meerdere levens kunnen hebben, en hun gebruikers comfort, licht en ademruimte bieden.

“De aandacht voor erfgoed groeit, maar het mag geen permanent museum worden. Het moet steeds opnieuw worden aangepast om duurzaam te blijven. Vroeger bouwde men met een tiental materialen, nu zijn het er vaak meer dan honderd. Ik denk dat duurzaamheid samenvalt met eenvoud, en wij proberen die eenvoud te behouden. We moeten een stap terugzetten om weer coherentie te vinden in de algehele uitvoering van een gebouw. Er bestaan architecturale oplossingen, zowel in ontwerp als in materialen, om gebouwen veerkrachtig te maken met een eenvoudige aanpak,” besluit Mette Tony.

Deze filosofie leverde het bureau meerdere onderscheidingen op, waaronder de Nykredit Architecture Prize en de Dreyers Fond’s Hæderspris, als erkenning voor een oeuvre dat ecologisch en sociaal bewustzijn centraal stelt in architectuur.

Een stem voor de toekomst

In een context waarin de bouwsector zijn impact wil verkleinen, belichaamt Praksis Arkitekter een groeiende trend: “trage” architectuur, die oog heeft voor sporen, materialen en continuïteit. Door tabula rasa te weigeren, biedt het bureau een toekomst die geworteld is in het verleden en toch innovatie omarmt. Zoals de oprichters schrijven: “Architectuur is geen breuk, maar een overgang. Ze moet vorm geven aan het heden, terwijl ze het verleden respecteert en de toekomst voorbereidt.”