De duurzame toekomst van mobiliteit
Het iconische multimodale station Ede-Wageningen, ontworpen door Mecanoo en Royal HaskoningDHV, is één met de natuur. Dat ervaren passagiers vanaf het moment dat ze uit de trein stappen.
De gemeente Ede, in het hart van Nederland, heeft bijna 120.000 inwoners. Het Nationaal Park De Hoge Veluwe, een 55 km² groot natuurgebied met heidevelden, zandverstuivingen en bossen, ligt grotendeels binnen de gemeentegrenzen.
In 2008 besloten ProRail en de gemeente Ede om het station Ede-Wageningen uit te breiden. Reden waren de geplande vastgoedontwikkeling in de buurt en het Programma Hoogfrequent Spoor waardoor er meer treinen moeten kunnen gaan rijden. Daardoor zal het aantal passagiers tegen 2030 naar verwachting oplopen tot ongeveer 25.000 passagiers per dag, zo’n 9.000 meer dan nu. Het ontwerp voor het nieuwe station zou meer voorzieningen, functionaliteit en veiligheid voor passagiers moeten verbinden met duurzaamheid.
Onder een ‘bladerdak’
Het meest iconische element van het ontwerp van het station is het immense houten dak, dat refereert aan de bomen op de Veluwe. Het munt uit in visuele eenvoud en verfijning, verbindt de verschillende gebieden van het mobiliteitsknooppunt op uniforme wijze en zorgt voor oriëntatie van alle kanten. Het dak bestaat uit 23 houten driehoeken, elk met 27 meter lange zijden. Bijna elke verbinding en elke kolom is anders gericht, en heeft een aanzienlijke draagkracht zonder de architectonische ambitie geweld aan te doen: de kolommen dragen de zware driehoeken, zonder dat dat zichtbaar is. De driehoekige dakramen laten daglicht op het perron vallen en leiden passagiers naar de voetgangerstunnel.
De toepassing van natuurlijke materialen zoals hout, steen, glas en staal, geïnspireerd door de kleuren van het Veluwse landschap, maakt het ontwerp samen met de robuuste architectonische details niet alleen duurzaam maar ook tijdloos. Kortom, het brengt een natuurgevoel naar het station.
Bewustzijn van omgeving creëren
Naast de esthetische kwaliteit stond functionaliteit centraal in onze gezamenlijke aanpak voor het ontwerp. Het team verbond alle elementen van de route van de reizigers en integreerde intuïtieve ruimtelijke bewegwijzering in het ontwerp, waardoor mensen snel en gemakkelijk hun weg kunnen vinden. Doordat de ontwerpers erin zijn geslaagd om het station te verbinden met zijn natuurlijke omgeving, ervaren passagiers die omgeving vanaf het moment dat ze uit de trein stappen.
"Ons doel was om dit ontwerp op veel niveaus duurzaam te maken en om het gebruik van het openbaar vervoer aan te moedigen, nu en in de komende jaren. In het ontwerp zijn soepele overgangen gecreëerd tussen verschillende modaliteiten – openbaar vervoer, auto's, fietsen en voetgangers. Dat gebeurde functioneel, maar ook door het gebruik van het veranderend daglicht en de toepassing van de verschillende materialen. -. Zo ontstond een mobiliteitsknooppunt waar passagiers echt van kunnen genieten. We hebben een plek gecreëerd waar reizigers zich op hun gemak voelen in een comfortabele en veilige omgeving; een plek om te zijn, en niet alleen een plek om naartoe te gaan", benadrukt Kirsten Colenbrander, architect bij Royal HaskoningDHV.
Bescherming van bedreigde diersoorten
In het ontwerp hield het team ook rekening met de specifieke ecologische situatie op deze plek. Zo bleven een deel van het oude spoor en een relaishuis behouden. In het relaishuis nestelen dwergvleermuizen die langs het spoor vliegen en foerageren. Ook de verlichting werd voor dat doel geoptimaliseerd. Het landschapsontwerp langs het spoor beschermt de habitat van de zeldzame spoorkrekel die in het gebied leeft.
Comfort en veiligheid staan voorop
Het station is ontworpen voor de veiligheid en het comfort van reizigers. Winkelunits bevinden zich bij de zuidelijke ingang van de voetgangerstunnel die toegang geeft tot de perrons, en vanaf de perrons zelf zijn alle vervoersmodaliteiten zichtbaar en herkenbaar: het stationsplein, de bussen, de Kiss&Ride zone, de taxistandplaats en de fietsenstalling - en in de toekomst de parkeergarage.
Een grote overdekte fietsenstalling is onderdeel van het stationsgebouw en biedt plaats aan maximaal 5.500 fietsen. Hetzelfde geldt voor de voetgangers- en fietsbrug ten oosten van het station – die een indrukwekkend uitzicht biedt op de Veluwe. Door de slimme indeling van functies kunnen forenzen eenvoudig overstappen tussen verschillende vervoersvormen, waardoor Ede-Wageningen een echte groene mobiliteitshub wordt.
Het nieuwe station is op 23 februari 2024 geopend voor reizigers. De parkeergarage en de landschappelijke inpassing, plus een nieuwe voetgangers- en fietstunnel onder het spoor, zijn in aanbouw en zullen naar verwachting in 2026 voltooid zijn. Het ontwerp als geheel zet het treinstation Ede-Wageningen nadrukkelijk op de kaart en verstevigt de positie ervan als toegangspoort tot het Nationaal Park De Hoge Veluwe.
"Het ontwerp van het station is geïnspireerd op het Nationaal Park De Hoge Veluwe. De compositie van de houten luifel, die op en neer gaat, doet denken aan de ervaring onder de schaduwrijke bomen in het Veluwse bos. Ons doel was om een efficiënt vervoersknooppunt te ontwerpen, maar ook om mensen met de natuur te verbinden en een zeer aangename sfeer te bieden voor alle gebruikers", aldus Rodrigo Louro, Associate Architect bij Mecanoo.