Kunst is herinneren, verbeelden en voelen

Deze expositie is de achtste van de jaarlijkse tentoonstellingsreeks Positions, waarin meerdere solopresentaties van internationale kunstenaars in het Van Abbemuseum een dialoog met elkaar aangaan.

Een vorm van handelen

Wetenschap en welzijn, economie en ecologie: kunst raakt aan alle onderdelen van ons leven. In tijden waarin het belang van kunst en cultuur in de politiek onder druk staat, laten de kunstenaars en collectieven in Kunst is een werkwoord zien dat kunst meer is dan een luxeproduct. Het is een vorm van handelen. Een manier om vragen te stellen over de periode waarin we leven. Een wijze om ruimte te maken voor onderbelichte verhalen en onderdrukte gemeenschappen. Daarbij werken de kunstenaars uit de tentoonstelling samen met kleinschalige) creatieve broedplaatsen in Eindhoven. Die laatste moeten nu - meer dan ooit - hun bestaansrecht bewijzen. Dit gezamenlijke programma nodigt bezoekers uit om de urgentie van kunst te ervaren, in het bijzonder voor de stad Eindhoven.

Vijf kunstenaars en collectieven

In het werk van de betrokken kunstenaars staat niet alleen de esthetiek van hun werk centraal, maar vooral de ethiek. Ze streven naar werk dat actief bijdraagt aan een mooiere wereld; van binnen én buiten. De meeste werken in Kunst is een werkwoord worden in opdracht voor deze tentoonstelling gemaakt en zijn voor het eerst in Nederland te zien:

Libia Castro & Ólafur Ólafsson: In Search of Magic... – A Proposal for A New Constitution for the Republic of Iceland (2017 - doorlopend)

Met de installatie In Search of Magic... (Nederlandse vertaling: Op zoek naar magie...), presenteren Castro en Ólafsson een polyfone performance demonstratie, gemaakt in samenwerking met activisten, componisten, muzikanten en publiek, die de voorgestelde, maar door politici geblokkeerde, nieuwe progressieve IJslandse grondwet van 2011 tot leven brengt en de implementatie ervan eist. In tijden waarin onze eigen Nederlandse rechtstaat en democratie onder druk staan, daagt In Search of Magic... de bezoekers in het Van Abbemuseum uit om na te denken over de mogelijkheden voor een positieve verandering van onze eigen grondwet. Het tweede project van Libia Castro & Ólafur Ólafsson in Kunst is een werkwoord is:

The Rehabilitation of The Invisible House: Chapter 1 (*La Casa Invisible, 2022 - heden)

In 2007 blies een groep burgercollectieven en creatieven in Málaga een verlaten gebouw nieuw leven in, noemde het La Casa Invisible en verklaarde het tot een door burgers beheerd sociaal-cultureel centrum. Omdat het voortbestaan ervan door politieke keuzes bedreigd wordt (o.a. door toerisme en gentrificatie), initieerden de kunstenaars met La Casa Invisible en architect Jose Manuel López Osorio The Rehabilitation of La Casa Invisible – Chapter 1. Er zijn parallellen tussen de situatie in Málaga en de groeiende technologische sector in Eindhoven. Voor Kunst is een werkwoord ontwikkelen Castro en Ólafsson daarom, samen met lokale initiatieven, het nieuwe werk The Right to Eindhoven. Aan dit project zal tijdens de looptijd van de tentoonstelling worden gewerkt. 

al-yené: tœn:y: (returned)

De in de autonome republiek Sacha (Jakoetië), de grootste republiek binnen Rusland, geboren kunstenaar al-yené onderzoekt in haar werk de gaten in het collectieve en culturele geheugen van haar geboortestreek. Deze zijn ontstaan als gevolg van de invasie van de Russische Federatie. Haar werk omarmt de (on)stabiliteit, (on)volledigheid en (on)duurzaamheid die zichtbaar wordt in de gaten in de archieven van Sacha. Door het samenspel van video-installaties en textielcollages wordt de afstand tussen heden en verleden overbrugd. Dit alles met als doel het bevragen van de officiële geschiedschrijving over de republiek Sacha in de context van het proces van voortdurende militarisering door Rusland.

Svetlana Romanova & Chelsea Tuggle: My Roman Empire

Ook Svetlana Romanova en Chelsea Tuggle zetten in hun werk de tradities en cultuur van de republiek Sacha (Jakoetië) centraal, naast tradities en cultuur van het ‘Russische’ Verre Oosten (Siberië). Op een veelvoud van videoschermen zien bezoekers inwoners van Sacha in de republiek en in ballingschap tijdens hun dagelijkse bezigheden. Ook zien ze verschillende internationale periferie-kunstenaars vanuit andere delen van de wereld. De video’s brengen inheemse artiesten wereldwijd met elkaar in verbinding door te kijken naar het alledaagse en daarmee de onzichtbaarheid van inheemse Siberische identiteit te bestrijden. In het midden van de filminstallatie bevindt zich een fysieke, gemeenschappelijke wereldkaart; een multimediawerk als fysieke brug tussen internationale periferie-kunstenaars. Hiermee wordt de onzichtbaarheid en misrepresentatie van de republiek Sacha en haar inwoners aan de kaak gesteld, iets wat gelijkenissen heeft met eenzelfde onzichtbaarheid en misrepresentatie van de andere internationale periferie-kunstenaars in het werk.

Cristina Flores Pescorán: diverse werken

De Peruviaanse Cristina Flores Pescorán toont in twee zalen vier kunstwerken. In haar praktijk brengt ze weeftechnieken van de inheemse, pre-Spaanse, Chancay cultuur in dialoog met andere disciplines. Net als bij de andere makers, speelt ook bij Flores Pescorán de geschiedenis van haar voorouders een grote rol. Haar textiel- en performancewerk onderzoekt kunst als middel tot actie. Actie tot herinneren en helen, van zowel de kunstenaar en haar eigen ervaringen met ziekte.

BKP: Kampung Adat Wates

In de laatste zaal markeert het werk van het Indonesische collectief BKP de start van een langdurige samenwerking tussen het Van Abbemuseum en Museum Wakare in Kampung Wates in Majalegka, Indonesië. De Wates-gemeenschap is sinds kort na 1945 in conflict met de Indonesische luchtmacht over het gebruik van hun land. Door het claimen van de inheemse status probeert de gemeenschap via kunst en cultuur haar soevereiniteit terug te winnen en een nieuwe betekenis aan het begrip inheems te geven. Een begrip waarvan de oorsprong ligt in het Nederlandse koloniale systeem.

De installatie in het museum bestaat uit een groot textielwerk dat is gemaakt door de vrouwen van de gemeenschap in Wates. Een video die eerder dit jaar in het Van Abbemuseum is gemaakt toont een ceremonie waarin het boek Adatrecht, geschreven door de Nederlandse kolonisator, gerepatrieerd wordt. Tijdens de ceremonie zijn grond en organismen uit Kampung Wates in het boek aangebracht, waardoor het boek tijdens de tentoonstelling verder zal ontbinden.

Achtste editie Positions te zien in Van Abbemuseum van 7 dec 2024 t/m 27 april 2025